This entry was posted on tháng Sáu 1, 2018, in kế hoạch sử Việt Nam and tagged Càn Long, chân dung vua quang Trung, nguyễn duy chính, đơn vị thanh, quang đãng trung. Bookmark the permalink.1 bình luận
" data-medium-file="https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2018/06/vua-quang-trung.jpg?w=248" data-large-file="https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2018/06/vua-quang-trung.jpg?w=480" class="alignnone size-full wp-image-23627" src="https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2018/06/vua-quang-trung.jpg?w=551" alt="vua quang trung" srcset="https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2018/06/vua-quang-trung.jpg 480w, https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2018/06/vua-quang-trung.jpg?w=124&h=150 124w, https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2018/06/vua-quang-trung.jpg?w=248&h=300 248w" sizes="(max-width: 480px) 100vw, 480px" />Bức Chân dung do họa sỹ cung đình công ty Thanh vẽ năm 1790


Nguyễn Duy Chính

Theo sử liệu nước ta thì vua quang Trung lúc sang dự lễ khánh thọ đã đạt được vua Càn Long ban cho một bức vẽ mà về sau nhiều nhà nghiên cứu đã nhận định rằng tấm hình một võ tướng mang nhung phục, mũ đâu mâu, cưỡi ngựa tay thế roi là chân dung vua quang Trung, xuất xắc kỹ hơn nữa thì viết là trả vương Phạm Công Trị được họa gia nhà Thanh truyền thần khi qua triều con kiến vua Càn Long. Thực ra, tranh ảnh này là mô bỏng từ hình vua Càn Long sẵn sàng duyệt binh hiện nay tàng trữ trên Viện bảo tàng Bắc Kinh.(1) sai lầm này cho nay vẫn còn nhiều fan ngộ nhận

MỞ ĐẦU

Theo sử liệu nước ta thì vua quang quẻ Trung lúc sang dự lễ khánh thọ đã đạt được vua Càn Long ban cho một bức vẽ mà sau này nhiều nhà phân tích đã cho rằng tấm hình một võ tướng khoác nhung phục, nón đâu mâu, cưỡi ngựa tay nạm roi là chân dung vua quang quẻ Trung, giỏi kỹ hơn nữa thì viết là giả vương Phạm Công Trị được họa gia đơn vị Thanh truyền thần lúc qua triều loài kiến vua Càn Long. Thực ra, tranh ảnh này là mô rộp từ hình vua Càn Long chuẩn bị duyệt binh hiện tàng trữ trên Viện kho lưu trữ bảo tàng Bắc Kinh.(1) sai lầm này đến nay vẫn tồn tại nhiều người ngộ nhận.

Bạn đang xem: Ảnh chân dung quang trung

Về vấn đề vua quang Trung được tặng cho một bức vẽ, tối thiểu cũng lộ diện trên bố tài liệu nước ta tuy ở bố thời kỳ khác nhau nhưng chắc hẳn rằng cũng xuất phát điểm từ một nguồn là Quốc Sử cửa hàng triều Nguyễn, được chép lại với không ít sai biệt:

1. Đại Nam bao gồm Biên Liệt Truyện (大南正編列傳) Sơ Tập bao gồm tiểu chú:

… lúc tới dưới bệ để từ biệt về nước, vua Thanh vời cho gần bên chỗ ngồi, thân mật vỗ vai yên ủi phủ dụ ôn tồn, không nên họa công vẽ hình mà ban cho…(2)

2. Hoàng Lê độc nhất vô nhị Thống Chñ (皇黎一統志) :

… lại tiến thêm hai con voi đực, trên phố đi tín đồ Thanh phục dịch vất vả, vào ngoài ai cũng biết là giả nhưng không đủ can đảm nói. Đến lúc vào kinh, vua Thanh khôn xiết mừng, tưởng là quang Trung thật nên khi nhập cận đến cùng ngồi ăn yến với các thân vương, lại gia ân có tác dụng lễ ôm gối, thân thiết như phụ thân con trong nhà. Đến khi bái tạ để về nước, lại không đúng thợ vẽ truyền thần ban cho, ân lễ hậu hĩ, ra bên ngoài các phương pháp từ ngàn xưa mang đến giờ(3).

3. Việt Sử cương Mục tiết Yếu (越史綱目節要) chép:

… khi vào chầu, vua Thanh mang đến cùng dự yến với các vương, lại gia ân, mang đến làm lễ ôm gối. Lúc trở về nước, vua Thanh không nên thợ vẽ họa chân dung bản thân ban cho.(4)

CHÂN DUNG VUA CÀN LONG tốt VUA quang quẻ TRUNG?

Theo nhị tài liệu bên trên văn từ khá rõ rằng hình vẽ đó là vua quang quẻ Trung, vẽ ngừng ban lại trộn nước ta. Trái lại, theo cách chép của tiến sĩ Đặng Xuân Bảng thì bức tranh là 1 hình vẽ vua Càn Long chứ không hẳn hình vua quang quẻ Trung . Một đưa ra tiết nhỏ như thế, trong khoảng thời hạn chưa thọ đã có sự không đúng biệt khiến cho tất cả những người nghiên cứu tất yêu không cẩn trọng khi sử dụng các loại tư liệu thứ cung cấp (secondary sources). Nếu ba tài liệu trên được biên soạn chủ quyền thì bọn họ thấy tất cả hai sự kiện trọn vẹn khác nhau:

– Vua quang quẻ Trung xin một bức ngự dung vua Càn Long nhằm đem về.

– Vua Càn Long không đúng thợ vẽ hình vua quang quẻ Trung.

 I. Nguyễn Huệ xin một bức chân dung vua Càn Long

Trong tài liệu bang giao của Tây sơn với nhà Thanh của việt nam còn duy trì được gồm một bức thư vua quang quẻ Trung dựa vào Phúc Khang An xin một bức ảnh vua Càn Long để đưa về treo nguyên văn sau đây:

Thiếp trình Hòa Trung Đường dựa vào Phúc công gia xin hình hoàng đế.

Kẻ phiên nhỏ này từ địa điểm hoang sơ vào chầu, như mong muốn được đại hoàng đế rủ lòng thương, coi thân thiện như phụ thân con một nhà, tấm lòng nhỏ bé thật là cảm kích, vui sướng không đâu vào đâu cho hết.

Suy suy nghĩ vò đầu bứt tai, ở chỗ sơn thuộc hải tận, biết mang gì báo ơn hồng ân trong muôn một. Trộm ý muốn thỉnh cầu được ban cho một bức ngự dung, rước về hạ quốc, cung kính treo tại điện Kính Thiên để thường thường xuyên qùi chúc chẳng khác gì được ở bên cạnh hoàng đế nhằm thỏa tấm lòng quyến luyến.

Thế nhưng việc ấy trái là liều lĩnh chưa dám nói ra đề xuất phải tỏ bày trước đài xem đạt được chăng? Tôi hy vọng mỏi chỉ bảo của ngài chần chờ chừng nào.(5) 

Như vậy, bức hình mà vua Càn Long ban mang lại Nguyễn Huệ hợp lí là chân dung của chính ông như lời thỉnh mong trên đây? Điều đó có thể xảy ra nếu như việc này được Phúc Khang An trình lên, tốt nhất là trong đợt sang Bắc Kinh, vua quang Trung được vua Càn Long hết sức sủng ái.

Dưới thời Càn Long, họa gia cung đình vẽ vô cùng nhiều, mang đến nay vẫn còn đó tồn tại ko ít. Xét giao tình và những đối xử của vua Cao Tông cùng với Nguyễn Huệ, vấn đề ban cho 1 bức ngự dung là điều rất có thể xảy ra. Vấn đề vua quang đãng Trung xin một bức chân dung vua Càn Long mặc dù khá bất thường nhưng nếu đi theo tuần từ những contact giữa nhị triều đình trong tầm gần 2 năm <1789-1790> thì chưa hẳn là chuyện lạ.

II. Vua Càn Long không đúng vẽ hình vua quang Trung

Nếu trái vua quang đãng Trung tất cả trình lên nhằm xin hình vua Càn Long mang đến treo như câu chữ bức thư sẽ dẫn, vấn đề vua Cao Tông ban mang đến Nguyễn Huệ một bức ngự dung thì lại là 1 chuyện trọn vẹn khác hẳn việc ông sai họa sĩ vẽ hình vua quang quẻ Trung.

Theo thiết yếu lời vua quang đãng Trung, trong bài bác biểu gửi vua Càn Long đề ngày 20 tháng 8 năm Canh Tuất khi từ biệt nhằm về nước có đoạn như sau:

… xưa ni ngoại phiên được hưởng, thực chưa một ai được tao ngộ như vậy. Từ bây giờ hoàng thượng lo chan nước thần new lập, rất cần phải tạo dựng mọt giềng, vắt khó hoàn toàn có thể ở lại triều được lâu yêu cầu giáng ân chỉ, có thể chấp nhận được thần về nước.

chúa thượng gọi thần đến mặt ngự toạ, gửi tay vỗ vai, dùng lời ôn tồn phủ dụ. Lại ko coi thần dung mạo quê mùa mà đến vẽ hình nhằm treo. Ngước trông lên ơn chúa thượng thương thích như thế, thật là chu đáo khiến cho thần cảm kích mang lại rơi nước mắt…(6)

Trước đây, khi nghiên cứu và phân tích về album Nguyễn Huệ do họa sỹ nhà Thanh vẽ, bởi vì sự bất độc nhất vô nhị của tài liệu nước ta <đã dẫn sống trên>, thực khó khẳng định vua quang Trung đã có được vẽ hình hay chỉ được ban một bức chân dung vua Càn Long. Ni theo bao gồm tờ biểu này, họ biết rằng quả thực công ty Thanh tất cả vẽ hình Nguyễn Huệ để treo <登之圖繪>. Mong muốn hiểu được “đăng chi đồ hội” là cố kỉnh nào, cũng cần biết thêm một trong những chi tiết.

Lịch sử Trung Hoa có khá nhiều cuộc chiến, được có, chiến bại có. Những thành công thường được triều đình giữ giàng sự hiển hách đến hậu thế, thường xuyên là trên hầu như bia đá dựng trên sống lưng rùa. Thanh triều cũng không đi thoát khỏi lệ đó nhất là ngoài câu hỏi phô trương còn có mục đích răn bắt nạt quần chúng đừng có dại khờ mà nổi loạn.

Từ giữa thế kỷ XVIII, khi kỹ thuật khắc đồng bản họa của Tây phương gia nhập vào Trung Hoa, vua Càn Long lập tức cho tiến hành nhiều bộ chiến đồ để in ra ban phát cho đại thần, vương công. Ngoại trừ ra, các họa sĩ Âu châu ngơi nghỉ trong triều với các họa sĩ Trung Hoa cũng khá được lệnh thực hiện một số trong những họa phẩm liên quan đến võ công như bức họa vua Càn Long mang nhung phục cưỡi ngựa chuẩn bị duyệt binh, đa số sinh hoạt quân sự hay săn phun của triều đình.

Bên cạnh đó, một trong những võ tướng có nhiều công lao trong các chiến dịch lớn cũng rất được họa hình nhằm trưng bày trong Tử quang Các(7) như 1 viện bảo tàng quân sự. Trên đều bức chân dung, lân cận thường có một tiểu sử ngắn gọn bởi hai thiết bị tiếng Mãn, Hán nhấn rất mạnh tay vào công trạng trong quá khứ.

Thoạt đầu, sau chiến dịch đánh Tân cương có 100 tướng sĩ(8) được họa hình tuy nhiên sau mỗi chiến dịch lại thêm vào một số trong những người nữa với sau cùng toàn bộ có mang lại 260 bức. Gần như bức chân dung này hotline là “công thần tượng”. Năm 1900, khi quân của liệt cường chiếm phần Bắc khiếp sau vụ loàn Quyền Phỉ, Tử Quang những bị chiếm phá nên số đông tranh ảnh đã bị thất lạc tuyệt hủy hoại.

Tử Quang những cũng là khu vực mà các sứ thần thường xuyên được đem vào xem như chủ yếu Nguyễn Huệ đang tường thuật vào bức thư gửi cho bé là Nguyễn quang đãng Toản. Về chi tiết Nguyễn Huệ được vẽ hình xung quanh lời của thiết yếu ông trong bài bác biểu ghi trên, trong những tài liệu thực lục lại không nói đến, có lẽ rằng vì đấy là một biến hóa cố nhỏ trong muôn vàn sự kiện khác đặc biệt hơn.

Chính vì chưng thế, lúc truy tìm chi tiết này, chúng tôi phải tìm hiểu từ đều sổ sách thường nhật ít trông rất nổi bật hơn và đã tìm kiếm ra một vài chứng cớ có thể chắn. Theo report ghi trong bản tổng kê của Như Ý cửa hàng trong chế tác Biện Xứ trực thuộc Nội Vụ che thì “ngày mùng 2 họ bao gồm nhận được một áp thiếp (9) của Viên ngoại Lang Phúc Khánh <福慶> nói là ngày 20 tháng 8, Ngõa Lỗ Lý <厄魯里>(10) bao gồm truyền chỉ đến Mậu Bính Thái <繆炳泰> vẽ bố <3> bức hình cung cấp thân <半身臉像- buôn bán thân kiểm tượng> Nguyễn quang Bình nước An Nam và lệnh đã làm được thi hành” (11).

Cũng ngày đó, một áp thiếp không giống cũng vì chưng Phúc Khánh gửi đến nói rằng “ngày mùng 8 tháng 9 Mậu đề nghị Điện(12) <懋勤殿> giao cho hai <2> bức hình bán thân của Nguyễn quang đãng Bình nước An Nam, truyền chỉ giao lại mang lại Như Ý Quán để gia công trục treo với đã thi hành”.

Hai <2> thanh mộc sam , dài ba <3> thước, vuông tám <8> phân

Hai <2> thanh dưới, dài cha <3> thước, ngang một <1> tấc, tám <8> phân

Hai <2> song đầu trục bởi tử đàn, dài hai <2> tấc, ngang một <1> tấc sáu <6> phân.(13)

Đến ngày 17 tháng 11 <âm lịch> Phúc Khánh lại gởi áp thiếp mang đến Như Ý cửa hàng nói rằng “ngày 17 mon 10 Mậu buộc phải Điện đã giao cho 1 bûác hình phân phối thân của Nguyễn quang quẻ Bình và truyền chỉ mang đến Y Lan Thái(14) <伊蘭泰> thuộc Khải Tường Cung vẽ cung cấp tốc cấp dưỡng vài hạt châu cùng đã thi hành”. (15)

Cũng ngày 17 tháng 11 Như Ý quán lại dìm lệnh từ Phúc Khánh bảo rằng “ngày 23 tháng 10 , Mậu nên Điện giao cho hai cuộn tranh treo vẽ chào bán thân An phái nam quốc vương vãi Nguyễn quang Bình và truyền chỉ may hai túi thêu cùng màu bằng lụa An Bạch với đã thi hành”.

Như vậy, không nhiều nhất cũng đều có ba <3> bức ảnh vua quang đãng Trung được vẽ, vào đó một bức vẽ theo quan phục nhà Thanh . Suy ra, nhì bức đầu có lẽ vẽ theo phẩm phục việt nam để ban đến Nguyễn Huệ. Vua Càn Long là fan rất tinh minh, không khi nào lại gửi cho vua quang đãng Trung một chân dung mang y phục Mãn Thanh để ông đề nghị khó xử.

Xem thêm: Định dạng ảnh jpeg 2000 là gì, chuyển đổi jpeg sang jp2 (trực tuyến miễn phí)

Xét đa số tài liệu trên, chúng ta thấy cả nhì việc đều có nguyên uỷ. Vua quang đãng Trung quả có nhờ Phúc Khang An tâu lên nhằm xin một album vua Càn Long, vấn đề đó tiến hành ra sao họ không rõ bởi trong danh sách khuyến mãi ngay phẩm không thấy đề cập tới sự việc này. Nếu như có, chắc chắn rằng đây là 1 trong những đại sự và bắt buộc được nhắc đến trong xứng đáng án của Thanh triều.

Còn vấn đề vua Càn Long sai thợ vẽ hình vua quang đãng Trung thì hoàn toàn có thật. Bọn họ lại biết cả tên họa gia triển khai là Mậu Bính Thái và một họa sĩ phụ tá là Y Lan Thái. Nhì ông này phần đa là hoạ sĩ tất cả tiếng vào cung đời cao quý Tông.

Công tác này được triển khai trong khoảng từ thời điểm ngày 20 tháng 8 năm Canh Tuất cùng hoàn tất vào tầm khoảng 23 mon 10 cùng năm sau thời điểm đã đính thêm trục được làm bằng gỗ sam, nhì đầu bởi tử đàn. Cũng nên tìm hiểu thêm, ngày trăng tròn tháng 8 chính là ngày vua quang đãng Trung tâu cùng với vua Thanh xin từ biệt để về nước. Như vậy đúng như sử việt nam đã chép, bài toán hoạ hình là một biệt ân trước lúc phái đoàn Đại Việt về bên và bức hình chỉ hoàn tất khi Nguyễn Huệ đã rời đế đô được 2 tháng. Tuy lúc đó còn trên tuyến đường về Thăng Long nhưng chần chờ vua Càn Long có cho tất cả những người đem hoả tốc đến cho vua quang quẻ Trung không?

Về nguyên tắc và các bước vẽ chân dung thời đơn vị Thanh thì thường được hoạ sĩ chính vẽ nháp khuôn phương diện và bố cục tổng quan toàn cảnh, sau đócác phụ tá sẽ vẽ thêm y phục, thuộc hạ và các trang trí. Mỗi bức ảnh thường được trình lên vua Càn Long những lần nhằm ông xem có giống tín đồ thực không cùng thêm giảm một vài đưa ra tiết. Vì đó, hầu như bức vẽ đời Thanh không phải tưởng tượng giỏi hư cấu mà truyền thần thật. Ngôn từ bức hình bán thân thường xuyên có size tỉ lệ 3×4 .

Theo lẽ thường, ví như trục dài 3 thước <đời Thanh 1 thước là 34,5 cm, vậy 3 thước vào lúc 1 mét ngày nay> thì bề ngang tấm hình cũng khoảng chừng này với bức tranh bắt buộc chừng 1,8m x 1m như khuôn khổ giành cho những nhân vật dụng quan trọng. Đây là size phổ thông nhất chúng tôi thấy trong những bức vẽ chân dung cung đình đời Khang Hy, Ung Chính, Càn Long. Tấm hình này quanh đó bức ban cho vua quang đãng Trung, đều bức còn lại hoàn toàn có thể được treo vào Tử Quang những cùng với bộ An nam giới Chiến Đồ <6 bức> nhằm phô trương thành công “mà không buộc phải dụng binh” như vua Càn Long vẫn từ hào.

Ngoài bức chân dung vua quang Trung, một hoạ phẩm khác trong phòng Thanh cũng có ông lộ diện là hoạ sách đại lễ bát Tuần Khánh Thọ. Bộ hoạ sách này có tên là Vạn lâu Trường Đồ lên tới gần 300 tranh ảnh vẽ tiếp tục đoạn đường dài từ bỏ Viên Minh Viên đến Tây Hoa Môn.(16) Vua quang đãng Trung mở ra ở ngoại thành Bắc Kinh, cầm đầu những sứ thần với vương công đại thần đón vua Càn Long đi kiệu ngang qua.(17) vì đồ hội này có tính hóa học tuyên truyền, cốt đánh dấu những sinh hoạt, lễ lạc của kỳ khánh thọ nên có thể có ý nghĩa sâu sắc sự kiện chứ không hề phải là một họa phẩm tư liệu ghi dấn chân dung Nguyễn Huệ một cách thiết yếu xác. Diễn đạt Nguyễn Huệ và sứ bộ việt nam được đánh dấu trực tiếp, tại khu vực và cùng thời gian chỉ còn trong nhật cam kết của phó sứ Triều Tiên từ Hạo Tu:(18)

…Quang Bình cốt giải pháp khá thanh tú, hình dáng bệ vệ ra vẻ anh tài đất Giao Nam.

… Hôm đứng vào tế ban ở Tịch Nguyệt Đàn nơi điện Thái Hoà mới thấy chúng ta mặc y phục phiên bản quốc. Vua của mình đầu quấn khăn(19), team mão xoàn bảy ngấn,(20) mình mang long bào bằng gấm màu, đeo đai bởi ngọc trắng. Tòng thần cũng quấn khăn, team mão black năm ngấn, thân khoác mãng bào tuy vậy hoặc color xanh, hoặc màu sắc tía, treo đai vàng, hình trên áo chưng tạp, quái đản trông như phường tuồng(21) khác xa cổ chế nước An Nam.

KẾT LUẬN

Cho cho tới nay, các học trả và nhân viên bảo tàng đã cùng đang tìm cách phục hồi lại phần nhiều tranh ảnh cất giữ với trưng bày trong Tử quang Các. Tuy nhiên, sau hơn một nửa cố gắng kỷ loạn lạc và các cổ vật cũng bị cướp phá, lấy trộm nhiều lần, số lượng truy khoảng được chỉ là một trong con số cực kỳ nhỏ. Theo thống kê mới nhất, có khoảng 65 bức chân dung tướng mạo sĩ đời Thanh còn biết tung tích, khoảng chừng hơn 200 bức khác bao gồm ghi thừa nhận trong sử liệu nay lần khần ở đâu, có lẽ rằng đã bị diệt hoại.

Bức vẽ chân dung vua quang Trung chưa ai thấy dấu vết gì và cũng không thấy tư liệu nào kể đến. Ngay cả những văn thư đời Tây Sơn nhờ cất hộ sang trung quốc nay cũng chỉ còn lác đác đôi ba tờ và thỉnh phảng phất có bạn dạng sao trong một số trong những sách vở.

Một lý do rất có thể cũng tác động đến số phận của bức vẽ chân dung vua quang đãng Trung trong cung nhà Thanh là sau khi vua Càn Long qua đời, vua Gia Khánh đăng vương đã hòn đảo ngược nhiều chủ yếu sách, thanh trừng các đại thần trước đây là tâm phúc của vua cha. Trong ngoại giao, đã từ một chính sách mật thiết với nước ta, đối sánh Thanh

– Việt bỗng lãnh đạm hẳn – còn nếu không nói là thù nghịch – không nhiều nhiều đưa tới sự diệt vong của nhà Tây Sơn. đều dấu tích về ưu đãi trong thời Càn Long cùng với vua quang Trung cũng bị xoá mờ nên số đông không còn ai nghe biết ngoại trừ những tin đồn đãi vô địa thế căn cứ trong dã sử.

Tháng 01-2010

N.D.C

Chú thích:

(1) Đầu thời Dân Quốc, khi bên Thanh mới bị lật đổ, nhiều họa sỹ đường phố ở Bắc Kinh vẫn vẽ nhái lại tranh trong cung mang ra chào bán rất nhiều, hình này cũng nằm trong trường phù hợp đó.

(1)(2)…及陛辭回國,宣近御榻旁,親撫其肩,慰諭溫存,命畫工繪其刑,賜之… 

(1)Cập bệ trường đoản cú hồi quốc, tuyên cận ngự tháp bàng, thân tủ kỳ kiên, ủy dụ ôn tồn, mệnh họa hội đồng kỳ hình, tứ chi. , quyển XXX, trang 39

(3) Nguyên văn:

(3)…又薦雄象二匹,清人沿途驛遞勞頓,中外皆知其假而不敢言。迨進京,清帝大喜,以為眞光中的,於入覲時,賜與諸親王因同宴,又加恩并行抱膝,一如家人父子之親。及拜謝歸國,乃命工畫傳神像賜之,恩禮隆厚,誠千古之曠格也。

(3)… hựu tiến hùng tượng nhị thất, Thanh nhân duyên đồ dịch đệ lao đốn, trung ngoại giai tri kỳ trả nhi bất cảm ngôn. Đãi tiến kinh, Thanh đế đại hỉ, dĩ vi chân quang Trung đích, ư nhập cận thời, tứ dữ chư thân vương vãi nhân đồng yến, hựu gia ân tịnh hành bão tất, nhất như gia nhân phụ tử bỏ ra thân. Cập cảm tạ quy quốc, nãi mệnh công họa truyền thần tượng tứ chi, ân lễ long hậu, thành thiên cổ bỏ ra khoáng bí quyết dã.

(3)(4)入覲時令與諸王同宴。又加恩行抱膝禮,及歸國命工畫御容賜之

(3)(Nguyễn Huệ) nhập cận thời lệnh dữ chư vương đồng yến, hựu gia ân hành bão tất lễ. Cập qui quốc mệnh công họa ngự dung tứ đưa ra … Đặng Xuân Bảng (???), Viện phân tích Hán Nôm: (Hà Nội: Nxb KHXH, 2000 tr.635 phần phiên bản dịch cùng tr.642 phần Hán Văn).

(3)Về chi tiết sử quan lại triều Nguyễn cố tình xuyên tạc, đổi thay đại lễ bão kiến thỉnh an thành lễ bão tất chúng tôi đã trình diễn ở một trong những biên khảo khác.

(5) Nguyên văn

呈和中堂帖請御容呈福公爺帖小番由荒遠入覲。仰蒙大皇帝垂慈。視如家人父子。區區微忱懷。無任歡忭感激之至。自思摩頂放頭。窮海罄山,無可仰答鴻恩於萬一。竊欲籲祈御容一軸。捧歸下國。敬謹恭奉於敬天殿。俾得時時跪祝。如在帝左右。庶孚依依慕戀之忱。惟是事出干冒。未敢擅便。特佈衷曲于台前可否。統憑尊裁感望無既。

Dịch âm

Trình Hòa Trung Đường thiếp thỉnh ngự dung, trình Phúc công gia thiếp

Tiểu phiên do hoang viễn nhập cận. Ngưỡng mông đại hoàng đế thùy từ. Thị như gia nhân phụ tử. Khu vực khu vi âm thầm hoài. Vô nhậm hoan biện cảm kích đưa ra chí. Bốn tư ma đính phóng đầu. Cùng hải khánh sơn, vô khả ngưỡng đáp hồng ân vạn nhất. Thiết dục dụ kỳ ngự dung tốt nhất bức. Phủng qui hạ quốc. Cung kính cung phụng ư Kính Thiên Điện. Tỉ đắc thời thời quị chúc. Như tại đế tả hữu. Trang bị phu y y mộ luyến bỏ ra thầm. Duy thị sự xuất can mạo. Vị cảm thiện tiện. Đặc ba trung khúc vu bầu tiền khả phủ. Thống bằng tôn tài cảm vọng vô ký. Đại nam Quốc Thư Tập, Quyển VI

(6) 古今外藩受知。實未有如臣之遇也。今仰奉宸衷垂念臣國初創。締造方殷。勢難久留朝侍。旋降恩旨。賜之回國。宣臣近御座旁。親撫其肩。諭以溫語。再蒙不棄陋容。登之圖繪。仰惟聖慈眷憐。諄懇周到。臣感激零涕。

… cổ kim ngoại phiên thụ tri. Thực vị hữu như thần bỏ ra ngộ dã. Kim ngưỡng phụng thần trung thuỳ niệm thần quốc sơ sáng. Đề chế tạo ra phương ân. Vắt nan cửu lưu giữ triều thị. Toàn giáng ân chỉ. Tứ bỏ ra hồi quốc. Tuyên thần cận ngự tọa bàng. Thân bao phủ kỳ kiên. Dụ dĩ ôn ngữ. Tái mông bất khí lậu dung. Đăng chi đồ hội. Ngưỡng duy thánh trường đoản cú quyến lân. Truân khẩn chu đáo. Thần cảm kích linh thế. Khâm Định An nam Kỷ Lược, quyển 29 tr.24

(7) Tử quang đãng Các ban sơ chỉ là một trong những sảnh đường dùng để duyệt binh, thi bắn cung tất cả treo các chiến đồ. Năm 1760, vua Càn Long cho tu bổ thành một dinh thự mập dùng làm nơi tiếp đón những phiên ở trong như để thị uy. Kề bên Tử quang quẻ Các còn có Võ win Điện để trưng bày các chiến lợi phẩm và những bia đá ca tụng võ công.

(8) tạo thành thượng, hạ mỗi loại 50 bức. Thiết yếu vua Cao Tông đề từ mang lại 50 bạn trên còn các danh thần đề từ cho 50 fan dưới.

 (9) Thư có chữ cam kết và đóng góp dấu

(10) Mậu Bính Thái <1744-1808> là một trong những văn nhân fan Triết Giang, được Phúc ngôi trường An tiến cử nhập cung có tác dụng họa gia. Ông chăm vẽ chân dung cùng được coi là hoạ gia vẽ người lừng danh nhất đời Thanh. Theo Cao Dương <高陽> trong Mai Khâu sống chết Ma domain authority Mộng <梅丘生死摩耶夢> (Đài Bắc: Liên Kinh, 2004, tr. 102-3) thì Mậu Bính Thái là tín đồ duy nhất trong mấy chục hoạ gia cung đình được vua Cao Tông khen ngợi và luôn luôn luôn đến đi theo mỗi một khi ra ngoài. Gồm đến vài ba chục bức chân dung trong Tử Quang các do ông vẽ. 1

(11) Thanh Cung Nội Vụ Phủ tạo ra Biện Xứ Đáng Án Tổng Hối, quyển 52 <1790-1791> tr.26

(12) Là chỗ nhà vua hay ngồi xem sách hay phê duyệt y văn thư

(13) Thanh Cung Nội Vụ Phủ tạo nên Biện Xứ Đáng Án Tổng Hối, quyển 52 <1790-1791> tr. 30

(14) họa sỹ cung đình đời Càn Long, danh tiếng với bức Hải Yến Đường vẽ cung điện tại Viên Minh Viên

(15) Thanh Cung Nội Vụ Phủ chế tạo ra Biện Xứ Đáng Án Tổng Hối, quyển 52 <1790-1791> tr. 34

(16) Khúc Diên Quân . Trung quốc Thanh Đại Cung Đình phiên bản Họa: bát Tuần Vạn lâu Thịnh Điển, quyển 34 (Hợp Phì: An Huy Mỹ Thuật, 2002)

(17) Bức tranh bao gồm một tấm bia vẽ ngay kề bên trên đề:

安南國王阮光平及蒙古王公朝鮮緬甸南掌各國使臣恭迎萬夀來京於此瞻覲

An nam giới quốc vương vãi Nguyễn quang đãng Bình cập Mông Cổ vương vãi công, Triều Tiên, Miến Điện, phái nam Chưởng các quốc sứ thần cung nghinh vạn thọ lai tởm ư thử chiêm cận.

Trong hình vua quang Trung quì đón số 1 tiên, phía sau là sứ thần Triều Tiên cùng lễ quan, phía trái là các thân vương vãi và người trong hoàng gia , bên đề xuất là các đại thần đơn vị Thanh . Vua Càn Long đi kiệu vì 28 thị vệ khênh trên vai, tầm thường quanh có ngự lâm quân và các cận thần theo hầu. Theo lễ tục nhà Thanh dù rằng hoàng thái hậu ra đón nhà vua cũng cần quì chứ không hề đứng.

 (18) từ Hạo Tu (徐浩修): Yên Hành Kỷ (燕行紀) Tuyển Tập V (Soul: Minjok Munhwa Ch’ujinhoe, 1976) quyển II, phần nguyên văn chữ Hán.

 (19) Nguyên văn đầu tạp cưng cửng cân頭匝綱巾

 (20) Thất lương kim quan七梁金冠. Theo sự tra cứu của bọn chúng tôi, thất lương kim quan lại là mũ gồm bảy đường ngấn gồ lên, nhại lại quan phục đời Nguyên, Minh giành riêng cho bậc thân vương hay hoàng tử. Cũng rất có thể vua quang Trung mang lối này nhằm khỏi vượt thừa phận phiên vưúng lúc qua Bắc Kinh tuy nhiên trong nước thì dùng y phục khác.

Sau khi nội dung bài viết về chân dung biết tới của vua quang đãng Trung qua bức vẽ của nhị họa gia đời công ty Thanh lúc vua sang trung quốc năm Canh Tuất (1790) gây ra nhiều tranh cãi, nhà nghiên cứu Nguyễn Duy chủ yếu đưa ra rất nhiều kiến giải luân phiên quanh mẩu chuyện này.


Trong sách sử Việt Nam, hình tượng vua quang quẻ Trung – huyền thoại của dân tộc là một dũng tướng, giỏi tài thao lược, đánh giặc "giòn" như chẻ tre. Nói như công ty nghiên cứu Lê Nguyễn tại TP.HCM: “Từ bấy lâu ở cả nhì miền nam - Bắc, hình tượng vua quang quẻ Trung được thể hiện dưới nhiều hình thức không giống nhau: tượng, tranh vẽ, tiền giấy… tất cả toát lên sự rắn rỏi, kiêu hùng của một dũng tướng. Vày thế, khi quan sát thấy bức chân dung được chỉ ra rằng của vua quang Trung vày họa sĩ công ty Thanh vẽ, cảm giác thông thường của công chúng đa phần đều hụt hẫng, giữa một bên là hình ảnh kiêu hùng được vẽ theo trí tưởng tượng của các họa sĩ để tưởng nhớ, tôn thờ một anh hùng dân tộc, một bên là chân dung được cho là của họa sĩ bên Thanh, vẽ theo thủ pháp hội họa của thế kỷ 18 tại Trung Hoa”.
Vì vậy, cơ sở làm sao để một số công ty nghiên cứu mang đến rằng đó là vua quang quẻ Trung cùng việc nhận diện chân dung thật cũng từng làm cho "đau đầu" những nhà sử học Việt Nam.
*

Bình Định lưu niệm 231 năm thắng lợi Ngọc Hồi - Đống Đa

Theo ubnd tỉnh Bình Định, kỷ niệm thắng lợi Ngọc Hồi - Đống Đa nhằm mục tiêu làm sinh sống dậy hùng khí Tây Sơn nối sát với tên tuổi của người nhân vật dân tộc quang Trung - Nguyễn Huệ.

công ty tịch hà thành Nguyễn Đức phổ biến dâng hương lễ hội gò Đống Đa


quang Trung 'bóc phốt' Quốc Khánh


share
bên Thanh vua quang quẻ Trung vua Càn Long Sử vn nhà nghiên cứu Nguyễn Duy chủ yếu TS è cổ Đức Anh đánh