Lê Khôi fan làng Lam Sơn, thị xã Thuỵ Nguyên, thức giấc Thanh Hoá (nay thuộc huyện Thọ Xuân, tỉnh giấc Thanh Hoá). Ông là đàn ông của Lê Trừ (anh trai của Lê Lợi) gọi Lê Lợi bằng chú, là người đi đầu dưới lá cờ Khởi nghĩa Lam đánh đầu nỗ lực kỉ XV (1418). Lê Khôi là người có công to trong công cuộc đao binh chống quân xâm lược đơn vị Minh đóng góp phần bình định yên cương của nước Đại Việt tự Thạch Lâm trực thuộc Thái Nguyên cho Châu Hoá gần kề Chiêm Thành và phần biển to lớn từ khu vực miền trung trở vào phía phái nam nước ta. Ông làm cho quan trong cả 3 đời vua: Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông, Lê Nhân Tông.
Bạn đang xem: Đền chiêu trưng lê khôi hà tĩnh ảnh
Năm 1427 vào trận Xương Giang, ông đã thuộc tướng Phạm Vấn gắng quân chi viện đến Lê Sát, trằn Nguyên Hãn khuấy tan quân giặc, bắt sinh sống đô đốc Thôi Tụ, Thượng thư Hoàng Phúc và hơn 3 vạn tù binh giặc, góp phần giải phóng Đông đô. Nhờ những công lao ấy, năm 1428, lúc Lê Lợi đăng quang Hoàng đế, Lê Khôi được ban chức kỳ hưu Hổ Vệ Thượng tướng Quân, Tổng quản tiến quân Nhập nội thiếu uý, sau lại thăng tứ Mã với thưởng Kim phù, áo bào.
Năm 1430, Lê Khôi được trao trấn thủ Hóa Châu. Bấy giờ, Hóa Châu là vùng gần kề giới với Chiêm Thành. Sách lịch triều hiến chương một số loại chí viết: "Vua thấy đất nước mới định, người Man chưa hoàn toàn thuận theo, mà đất Hóa Châu lại giáp ranh Chiêm Thành, cho nên, ước ao sai một chức quan tiền lớn đi làm Trấn Thủ. Ông mang lại nơi, huỷ bỏ trạm gác và sự xét hỏi nghiêm ngặt, chỉ lo đi chiêu mộ dân giữ tán về có tác dụng ăn, hướng dẫn dân chuyên làm ruộng, trồng dâu, đào tạo và giảng dạy sĩ tốt để giữ lại yên bờ cõi. Ông xử câu hỏi nghiêm trang với giữ chữ tin yêu cầu được dân siêu yêu kính".
Năm 1437, Lê Thái Tông lại tiến phong Nhập nội tư mã tham tri thiết yếu sự, coi việc quân những vệ Tây đạo, sau lại phong nhập nội Đô đốc, tham dự triều chính. Năm 1443, vua Chiêm mang quân sang chiếm lĩnh thành Châu Hoá, thành An Dương phía phái nam nước Đại Việt, Vua ngay tức thì cử ông thống lĩnh đại quân đi dẹp giặc. Sau khoản thời gian thắng giặc, ông được vua Lê Nhân Tông tiến phong ông Nhập nội, tham dự triều chính, vẫn lưu ở Nghệ An. Chỉ vài ba năm làm công bộc chăm dân ngơi nghỉ đây, ông đã lừng danh bởi sự công minh, thiết yếu trực, chú trọng phát triển nông nghiệp, lo cuộc sống đời thường cho dân "nhà nhà nóng no, không lo ngại trộm cướp".
Năm 1446, ông phụng mệnh vua Lê Nhân Tông thế quân cùng những tướng Nguyễn Chích, Nguyễn Xí đi đánh Chiêm Thành làm việc châu Thuận Hóa bắt được chúa Chiêm là bí Cai. Trên phố thắng trận trở về, ông bị bệnh trở nặng rồi mất làm việc chân núi Long Ngâm, cửa ngõ biển nam giới (cửa Sót) trực thuộc tỉnh tp hà tĩnh ngày nay. Thương nhớ tiếc vị tướng mạo tài - đức tuy nhiên toàn, binh sĩ kêu gào dậy sóng một vùng cửa Sót. Vua quan thương xót vô hạn, vua Lê Nhân Tông đã đến để quốc tang ông vào 3 ngày. Người dân hải dương cửa Sót cùng các tướng lĩnh đã táng và lập thường thờ ông bên trên đỉnh núi Long Ngâm, hàng năm tổ chức triển khai tế giỗ trang trọng, uy nghiêm.
Năm quang quẻ Thuận lắp thêm 4 (1463) vua Lê Thánh Tông ngự giá thăm đền, viếng mộ, ngự chế bài thơ Quốc âm đề vịnh, sắc mang đến Đô úy Bảng nhãn Nguyễn Như Đồ biên soạn văn bia để đánh dấu công trạng của ông địa điểm đền thờ trên biển nam giới (cửa Sót). Năm Hồng Đức thứ 18 (1487) phong khuyến mãi "Chiêu Trưng Đại Vương".
Toàn cảnhđền cúng Chiêu Trưng Đại vương (Lê Khôi)
Đền cúng Chiêu Trưng Đại vương vãi thuộc buôn bản Thạch Bàn, thị xã Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh ngày nay được xem như là 1 trong 4 ngôi đền rất linh thiêng tại vùng đất nghệ an - Hà Tĩnh. Đền thờ được xây dựng xong xuôi năm Đinh Mão (1447), một năm sau khoản thời gian Lê Khôi mất. Kết cấu đền có 3 tòa với lăng chiêu mộ (tiền miếu hậu lăng). Nếu như đi con đường thủy, sau khi rời bến thuyền ngoặt vào núi Long Ngâm, khác nước ngoài bước qua 23 bậc đá bỏ lên đền. Trước đền là cổng Tam quan, cột nanh có Nghê chầu, sau là Nhị hầu. Phía đông là nhà đặt bia khắc bài thơ nôm của vua Lê Thánh Tông đề khuyến mãi ngay năm Đinh Mão (1447). Đền Chiêu Trưng Vương không chỉ có nổi tiếng vì sự rất thiêng mà còn nổi bật ở quý giá kiến trúc.
Nghệ thuật điêu khắc ở đền Chiêu Trưng, đặc biệt ở trung điện rất là tinh tế, công phu, điêu luyện. Ngoài các hình tượng chén tiên trái sơn, chén bát tiên thừa hải, tứ linh, chén bát bảo thân quen thuộc của nhiều ngôi đền rồng ở Việt Nam, thì tại đây còn có rất nhiều hình tượng khác có đậm nét văn hóa dân gian như: cô bé công đánh đàn Nguyệt, phụ nữ công thổi sáo, vũ nữ, lưỡng long chầu nguyệt, phượng hàm thư, tiên tấn công cờ, tiên cưỡi hạc; các hình y hệt như voi, hươu..., đặc biệt là tạc tượng 2 võ sĩ Chàm.
Đường vào cổng Tam quanđền bái Chiêu Trưng Đại vương (Lê Khôi)
Đền Trung bao gồm 3 gian năng lượng điện thờ. Thượng năng lượng điện treo tấm biển lớn của vua Lê Thánh Tông ban: "Nam thiên tuấn vọng". Trên hương án sơn son thiếp tiến thưởng là bức tượng phật Chiêu Trưng Đại vương Lê Khôi cao ngay gần 1m, bằng gỗ trầm hương, nét chạm đẹp, vẻ khía cạnh trang nghiêm mà lại phúc hậu. Dưới bệ tượng thờ là hậu sự đựng 21 sắc đẹp phong của tương đối nhiều đời vua ban mang đến ngôi đền. Sắc phong sớm nhất có niên đại Cảnh Hưng sản phẩm công nghệ 4 (1783). Nội dung những sắc phong hầu như ghi Lê Khôi được phong là "Thượng Thượng Thượng đẳng thần về tối linh".
Lăng mộ của Đại vương ở phía sau thượng năng lượng điện trang trọng, uy nghiêm. Sau hương án là lối vào gồm hai hổ chầu hai bên. Ở nhì cột nanh gồm khắc đôi câu đối: "Yên chức hào kiệt/Chiến tích anh hùng".
Đối với ngư gia vùng đại dương cửa Sót, việc cúng giỗ Chiêu Trưng Đại vương vãi Lê Khôi không chỉ có là một nét văn hóa tâm linh mà hơn nữa thể hiện tại lòng thành kính, tri ân của hậu thế đối với vị tướng mạo tài ba, lỗi lạc đã trở thành vị thần trấn giữ cửa biển, bảo vệ bình yên cho cuộc sống đời thường của bà nhỏ nơi đây. Liên hoan tiệc tùng đền Lê Khôi hàng năm đã trở thành một nét xin xắn văn hóa dân gian đặc trưng, đính bó mật thiết, truyền trường đoản cú đời này tắt thở khác của ngư dân Hà Tĩnh. Thông qua lễ hôi, bà nhỏ cầu mong một năm đi đại dương mưa thuận gió hòa, bình an, hải sản đầy thuyền...
Đền Chiêu Trưng Đại vương vãi Lê Khôi thông thường có 3 kỳ lễ chính:
Lễ Thưởng Xuân (còn hotline là Khai Ân) diễn ra ngày mùng 4 tháng 1 âm lịch;
Lễ hội bao gồm tưởng niệm ngày mất của Lê Khôi, diễn ra trong 3 ngày, từ thời điểm ngày mùng 1 cho ngày mùng 3 tháng 5 âm lịch;
Lễ Hạp Ấn diễn ra ngày 25 mon 12 âm lịch, là lễ báo ân, báo bổ của quần chúng. # lên Đức Thánh sau một năm làm ăn chạm mặt nhiều may mắn.
Vào kỳ lễ chính hàng năm được tổ chức triển khai ở chân núi Long Ngâm, thôn Thạch Bàn, thị xã Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh phân thành 2 phần: phần lễ với phần hội.
Nghi thức rước kiệu lễ hộiđền bái Chiêu Trưng Đại vương (Lê Khôi)
Phần lễ được triển khai bằng nghi tiết rước kiệu. Lễ rước kiệu được chuẩn bị công phu, từng đoàn rước có hơn 100 người, đi bởi 5-7 thuyền mỗi đoàn. Vào đoàn rước, nữ mặc áo dài, đầu nhóm khăn xếp, phái nam mặc áo xống binh lính, màu vàng gồm chỉ nẹp dải đỏ, nhóm nón gõ sơn, mang kiếm, đao, chùy, giáo tiên phong đoàn rước. Đoàn rước kiệu còn tồn tại phường bát music lễ, tàn, lọng, cờ, vật tế khí...
Xem thêm: Em hãy tìm và ghi lại những hình ảnh, bài tập cuối tuần toán, tiếng việt lớp 3
Phần hội ra mắt sôi nổi bởi các hoạt động văn hóa nghệ thuật, thể dục thể thao như thi bơi thuyền, đi cà kheo, ước kiều, tấn công cờ thẻ, cờ người và trơn chuyền bến bãi biển.
Trải qua bao cầm cố sự trầm luân, tuy nhiên với những góp phần to mập của Chiêu Trưng Đại vương, ngôi đền rồng vẫn sừng sững, uy nghi và bạn đời còn vang vọng mãi câu thơ: "Đức dày tiếng thơm ghi sử sách Phúc im lưu vệt thấm nhân dân"./.
(PLVN) -Ngự bên trên núi phái mạnh Giới, đền thờ Chiêu Trưng Đại vương vãi Lê Khôi nổi tiếng là một trong những trong bốn ngôi đền rất thiêng của vùng khu đất Nghệ Tĩnh với câu thành ngữ: "nhất Cờn, nhị Quả, tam Bạch Mã, tứ Chiêu Trưng".Ngôi đền hấp dẫn lòng fan bởi một vẻ đẹp hàihòa của núi non, đại dương trời hùng vĩ. Liên hoan đền Chiêu Trưng được xem là lễ hội lớn bậc nhất ở Hà Tĩnh, có đậm dấu ấn lịch sử và bản sắc văn hóa dân tộc của ngư dân vùng cửa biển.
Danh tướng tá Lê Khôi
Chiêu Trưng là giữa những ngôi đền thuộc “tứ linh” mà người dân vùng Nghệ Tĩnh thường kể đến. Ngôi đền nằm tại xã Thạch Bàn, thị xã Thạch Hà (tỉnh Hà Tĩnh), bên trên núi Long ngâm của dãy Nam Giới. Đến nay, đền thờ Lê Khôi - Chiêu Trưng Đại vương vẫn tồn tại hơn 500 năm. Trải qua bao cụ sự trầm luân, ngôi đền rồng vẫn vững quà sừng sững, uy nghi chú ý ra biển khơi Đông. Cho dù được duy tu nhiều lần tuy thế ngôi đền rồng vẫn giữ lại được cốt cách, dáng vẻ ban đầu.
Lê Khôi là 1 danh nhân định kỳ sử, dũng tướng mạo thời Hậu Lê. Tục truyền, Lê Khôi con ông Lê Trừ, là anh đồ vật hai của Lê Lợi. Bố mẹ mất sớm, Lê Khôi sinh hoạt với chú ruột là Lê Lợi, gia nhập nghĩa quân, mang tên trong Hội thề Lũng Nhai gồm 35 công thần tụ nghĩa.
 |
Trước cổng đền có 2 con voi đá án ngữ tạo vẻ uy nghiêm. |
Lê Khôi cũng luôn luôn chú trọng huấn luyện quân sỹ, giữ yên bờ cõi. Năm 1446, phụng mệnh vua ông cầm quân đi tấn công Chiêm Thành ở châu Thuận Hóa. Trên phố trở về lúc tới núi Long ngâm của hàng Nam Giới, ông lâm bệnh trở nặng rồi qua đời. Thương nhớ tiếc vị tướng tài - đức tuy nhiên toàn vua quan nghỉ ngơi triều chính làm quốc tang. Thi thể ông được mai táng tại chóp núi Long Ngâm.
Cảm kích trước công phu to khủng của tướng tá Lê Khôi, vua cho lập đền thờ với nhân dân hàng năm cúng tế, về sau gọi là tiệc tùng, lễ hội Chiêu Trung hay liên hoan đền Lê Khôi. Hằng năm, triều đình giao đến quan trấn thủ tỉnh nghệ an phải về đây tế lễ nghiêm trang. Bởi đó, thường Chiêu Trưng được call là đền quốc tế - tức giang sơn làm lễ tế thần.
Năm quang đãng Thuận trang bị 4 (1463) Vua Lê Thánh Tông ngự giá chỉ thăm Đền, viếng mộ, ngự chế bài thơ quốc âm đề vịnh, sắc mang đến Đô úy Bảng nhãn Nguyễn Như Đỗ soạn bia dựng tại Đền. Năm Hồng Đức trang bị 18 (1487) lại phong tặng “Chiêu Trưng Đại Vương”.
Đền Chiêu Trưng được xây dựng kết thúc năm Đinh Mão (1447) một năm sau thời điểm Lê Khôi mất, gồm 3 tòa, sau sống lưng là lăng chiêu tập (tiền miếu hậu lăng). Nếu như đi con đường thủy, sau khi rời bến thuyền ngoặt vào núi Long Ngâm, du khách leo qua 23 bậc đá bỏ lên thềm trong bóng râm rợp mát của um trùm cây cối cổ thụ. Trước cổng đền bao gồm câu đối ghi rõ năm đặt phần mộ, dựng đền và năm xây cổng. Qua cổng với vọng lâu vào đền Hạ là nơi đón chào quan khách về tế lễ. Phía Đông là nhà để bia khắc bài thơ nôm của Lê Thánh Tông đề tặng kèm năm 1447.
Trước những góp phần to mập của ông, tín đồ đời đã ca ngợi Chiêu Trưng Đại vương vãi Lê Khôi bằng những câu thơ: “Đức dày giờ đồng hồ thơm ghi sử sách/ Phúc im lưu lốt thấm nhân dân”.
Độc đáo tiệc tùng vùng cửa ngõ biển
Đền thờ Chiêu Trưng Đại vương vãi Lê Khôi là 1 công trình phong cách xây dựng cổ. Theo những nhà phân tích văn hóa, di tích lịch sử đền Lê Khôi tới nay còn được lưu lại giữ phần lớn nguyên vẹn các đại tự, câu đối, dung nhan phong, tượng thờ, thần vị, chỉ vị…Ngoài thường chính, nhân dân các làng xung quanh đều phải có đền cúng vọng.
Theo Ban cai quản đền Lê Khôi, tiệc tùng, lễ hội Đền Chiêu Trưng đã tồn tại hàng ngàn năm và tới thời điểm này vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn. Trước khi diễn ra phần chính lễ ở đền Lê Khôi thì tại đền rồng Vọng (xã Thạch Kim, thị trấn Thạch Hà) với đền Vọng Mai Lâm (xã Mai Phụ, huyện Lộc Hà) đều phải sở hữu lễ tế kéo dãn dài nhiều giờ. Liên hoan đền Lê Khôi đã tồn tại hơn 500 năm, đến thời điểm này vẫn vẹn nguyên giá trị.
Trong lễ hội, lễ rước kiệu được sẵn sàng công phu, từng đoàn rước tất cả hơn 100 người, đi bằng 5 - 7 thuyền mỗi đoàn.Trong đoàn rước, con gái mặc áo dài, đầu đội khăn xếp, nam mặc áo xống binh lính màu vàng gồm chỉ nẹp dải đỏ, đội nón gõ sơn, sở hữu kiếm, đao, chùy, giáo đón đầu đoàn rước. Đoàn rước kiệu còn có phường bát âm nhạc lễ, tàn, lọng, cờ, vật tế khí…
 |
Đối với ngư gia vùng biển khơi Hà Tĩnh, bài toán cúng giỗ Chiêu Trưng Đại vương Lê Khôi không chỉ có là một nét văn hóa truyền thống tâm linh ngoại giả thể hiện lòng thành kính, tri ân của hậu thế so với vị tướng tài ba, lỗi lạc đang trở thành vị thần trấn giữ cửa biển, bảo vệ bình yên cho cuộc sống đời thường của bà con.Do đó, ngư dân các địa phương vào Hà Tĩnh luôn ý thức Chiêu Trưng Đại vương vãi Lê Khôi chính là vị Thành hoàng làng, thần hộ mệnh trên biển. Lễ hội đền Lê Khôi mặt hàng năm đã trở thành một nét trẻ đẹp văn hóa dân gian quánh trưng, gắn thêm bó mật thiết, truyền từ đời này chết thật khác của ngư dân Hà Tĩnh. Trải qua lễ hội, bà bé cầu mong một năm đi biển khơi mưa thuận gió hòa, bình an, thủy sản đầy thuyền...
Lễ tế giỗ Chiêu Trưng Đại vương Lê Khôi bởi vì nhân dân một số trong những xã phối hợp tổ chức bắt buộc đã thoát khỏi hiệ tượng một nghi lễ 1-1 thuần, trở thành tín ngưỡng dân gian độc đáo và khác biệt của vùng cửa ngõ biển. Tuy nhiên song cùng với lễ tế còn có các chuyển động văn hóa văn nghệ, thể thao đặc sắc như: thi tập bơi thuyền, trơn chuyền, đi cà kheo, cầu Kiều, tiến công cờ thẻ, cờ người...
Hàng năm, tiệc tùng này thu hút khác nước ngoài thập phương từ không ít tỉnh thành trong nước, nhất là một số tỉnh có thờ vọng Đức Thánh Lê Khôi như Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Nội. Ngọn phái mạnh vào các ngày đêm từ mồng 1 mang đến mồng 3 tháng 5 (âm lịch) rực rỡ tỏa nắng đèn, nến trên bộ dưới thuyền. Cả một không khí tràn ngập âm thanh lễ hội văn hóa đầy huyền ảo, thơ mộng.
